شی جینپینگ خواستار خودکفایی چین در توسعه هوش مصنوعی در رقابت با آمریکا شد

در سال‌های اخیر، رقابت فناوری بین چین و ایالات متحده به یکی از محورهای اصلی تنش‌های ژئوپلیتیک تبدیل شده است. شی جینپینگ، رئیس‌جمهور چین، در اقدامی راهبردی، بر ضرورت خوداتکایی و تقویت داخلی در توسعه هوش مصنوعی (AI) تأکید کرده است. این رویکرد در پاسخ به محدودیت‌های فناوری اعمال‌شده توسط آمریکا و تلاش برای تبدیل چین به رهبر جهانی در حوزه‌های استراتژیک شکل گرفته است. در این مقاله، به بررسی جزئیات این استراتژی، اقدامات عملی چین، چالش‌های پیش‌رو و پیامدهای احتمالی آن بر رقابت جهانی هوش مصنوعی می‌پردازیم.

چین از سال ۲۰۱۵ با اجرای برنامه ساخت در چین ۲۰۲۵، مسیر خود را برای تبدیل شدن به قدرت برتر فناوری جهانی ترسیم کرد. این برنامه بر ده حوزه کلیدی از جمله رباتیک، نیمه‌هادیها و هوش مصنوعی متمرکز است. در سال ۲۰۱۷، چین سند برنامه توسعه نسل جدید هوش مصنوعی (AIDP) را منتشر کرد که هدف اصلی آن دستیابی به رهبری جهانی در هوش مصنوعی تا سال ۲۰۳۰ است. این برنامه سه مرحله‌ای شامل پیشرفت فنی، استانداردسازی و نهادینه‌سازی هوش مصنوعی در اقتصاد و جامعه را دنبال می‌کند.

شی جینپینگ در نشست اخیر پلیتبورو حزب کمونیست چین، بر لزوم استفاده از سیستم ملی یکپارچه برای تسریع توسعه هوش مصنوعی تأکید کرد. او با اشاره به شکاف‌های موجود در مقایسه با آمریکا، خواستار بسیج منابع دولتی و خصوصی برای دستیابی به خودکفایی شد. این امر نشان‌دهنده تغییر استراتژی چین از تقلید فناوری به سمت نوآوری مستقل است.

دولت چین با اختصاص بودجه‌های کلان به پروژه‌های هوش مصنوعی و ایجاد اکوسیستم‌های تحقیقاتی، گام‌های بلندی برداشته است. به عنوان مثال، شهرهای بزرگی مانند پکن و شانگهای میلیاردها یوان را به مراکز تحقیقاتی AI، آزمایشگاه‌های دولتی و استارتاپ‌ها اختصاص داده‌اند. شرکت دیپ‌سیک (DeepSeek) به عنوان نمادی از موفقیت چین در این حوزه، در ژانویه ۲۰۲۴ یک مدل استدلالی هوش مصنوعی را با هزینه‌ای بسیار کمتر از رقبای غربی معرفی کرد. این مدل با استفاده از تراشه‌های کمتر پیشرفته توسعه یافت و نشان داد که چین می‌تواند محدودیت‌های فناوری را با بهینه‌سازی نرم‌افزار جبران کند.

شی جینپینگ در سخنان خود بر حمایت از حقوق مالکیت فکری و جذب نخبگان جهانی تأکید کرد. چین با ارائه تسهیلات مالی و فرصت‌های تحقیقاتی، موفق شده است هزاران متخصص هوش مصنوعی را از سراسر جهان جذب کند. علاوه بر این، همکاری بین دانشگاه‌های برتر (مانند دانشگاه چینهوا) و شرکت‌های فناوری (مانند هوآوی و علیبابا) به تسریع انتقال دانش کمک کرده است.

اگرچه چین پیشرفت چشمگیری داشته، اما تحریم‌های آمریکا بر صادرات تراشه‌های پیشرفته (مانند محصولات انویدیا و ایامدی) چالش‌های بزرگی ایجاد کرده است. این تراشه‌ها برای آموزش مدل‌های بزرگ هوش مصنوعی ضروری هستند. در اواخر ۲۰۲۴، شرکت تایوانی TSMC تحت فشار آمریکا، عرضه تراشه‌های پیشرفته به چین را متوقف کرد. در پاسخ، چین سرمایه‌گذاری عظیمی در تولید داخلی نیمه‌هادی‌ها انجام داده است. شرکت هوآوی با توسعه تراشه آسند (Ascend) نشان داد که می‌تواند تا حدی وابستگی به فناوری غرب را کاهش دهد.

با این حال، کارشناسان هشدار می‌دهند که خودکفایی کامل در کوتاه‌مدت غیرممکن است. تولید تراشه‌های همتراز با محصولات TSMC به دهه‌ها تحقیق و توسعه نیاز دارد. این امر ممکن است سرعت پیشرفت چین در حوزه‌هایی مانند هوش مصنوعی تولیدی (Generative AI) را کند کند.

رقابت چین و آمریکا در هوش مصنوعی تنها به فناوری محدود نمی‌شود، بلکه ابعاد اقتصادی، امنیتی و ایدئولوژیک دارد. چین در ثبت اختراعات هوش مصنوعی از آمریکا پیشی گرفته است: از ۲۰۱۴ تا ۲۰۲۳، بیش از ۳۸,۲۱۰ اختراع در این حوزه ثبت کرده، در حالی که آمریکا تنها ۶,۲۷۶ اختراع داشته است. از سوی دیگر، آمریکا با پروژه‌هایی مانند استارگیت (با بودجه ۵۰۰ میلیارد دلاری) به دنبال حفظ برتری خود است.

شی جینپینگ هوش مصنوعی را ابزاری برای بازسازی عظمت چین می‌داند. این فناوری نه تنها برای تحقق اقتصاد دیجیتال، بلکه برای تقویت نظارت اجتماعی و توان نظامی کاربرد دارد. در مقابل، آمریکا نگران است که پیشرفت چین ممکن است توازن قدرت در حوزه‌هایی مانند جنگ سایبری و اتوماسیون نظامی را برهم بزند.

چین به‌رغم موانع، نشان داده است که می‌تواند با ترکیبی از سرمایه‌گذاری دولتی، نوآوری خصوصی و تمرکز بر کاربردهای عملی، به پیشرفت ادامه دهد. مدل‌های متن‌باز کم‌هزینه (مانند DeepSeek-R1) گواهی بر این ادعا هستند. با این حال، موفقیت نهایی به عوامل زیر بستگی دارد:

• توانایی غلبه بر محدودیت‌های سخت‌افزاری از طریق معماری‌های نرم‌افزاری کارآمد.

• جذب و حفظ استعدادهای جهانی در شرایط تحریم.

• همکاری بین‌المللی با کشورهای در حال توسعه برای ایجاد استانداردهای جایگزین.

اگر چین به خودکفایی برسد، نه تنها توازن قدرت فناوری را تغییر می‌دهد، بلکه الگویی برای کشورهای دیگر در تقابل با هژمونی غرب ارائه خواهد کرد.

منبع : China’s Xi calls for self sufficiency in AI development amid U.S. rivalry برای کسب اطلاعات و اخبار روز با ما در بیسلند همراه باشید.

Post Views: 34